Geweest
21 september 2019 t/m 12 januari 2020

Van Goghs intimi

Vrienden, familie, modellen

In Van Goghs intimi krijgen Vincents relaties een gezicht en stem. Bekijk bekende en minder bekende schilderijen, schetsboeken, werken op papier, foto's en brieven en zie welke mensen Van Gogh als mens en kunstenaar hebben gevormd. Zijn collega's, zijn vrienden, zijn familie, zijn liefdes. Door de ogen van anderen leren we Vincent nu écht kennen.

Over de tentoonstelling

Vaak wordt van Vincent het beeld geschetst van een eenzame, bij leven niet erg gewaardeerde man. Niets blijkt minder waar. Deze tentoonstelling laat zien dat hij niet alleen gepassioneerd en ongelofelijk gedreven was, maar ook dat Vincent met veel mensen intensief en langdurig contact onderhield. Maak kennis met de man achter de kunstenaar aan de hand van tekeningen, schilderijen, portretten, brieven en schetsboekjes.

Foto Joep Jacobs
Foto Joep Jacobs

Theo van Gogh | Broer

Theo heeft een bijzondere band met zijn oudere broer. Het contrast tussen de twee is groot: waar Vincent soms onstuimig is, is Theo juist zachtaardig van karakter. Wanneer Theo in 1872 in een kunsthandel werkt, deelt hij zijn enthousiasme met zijn broer. Het is Theo's idee dat Vincent kunstenaar zou kunnen worden.

Als Vincent inderdaad kunstenaar besluit te worden, besluit Theo zijn broer financieel te helpen – iets wat hij tijdens de hele tienjarige carrière van Vincent blijft doen. Helemaal vlekkeloos verloopt hun relatie niet. Later wonen de broers twee jaar samen in Parijs, maar de keurige Theo kan niet goed tegen de uitbarstingen en felle discussies van zijn broer. Ondanks hun verschillen blijven ze altijd aan elkaar gehecht. Dit is nauwkeurig gedocumenteerd dankzij hun langdurige en beroemde briefwisseling.

Illustratie door Bart Vliegen

"Het is als of er in hem twee menschen zijn, de een merveilleus begaafd, … de ander eigenlievend en hardvochtig."

— Theo over Vincent

Anthon van Rappard | Kunstenaarsvriend

Anthon van Rappard leert Vincent in 1880 in Brussel kennen. In eerste instantie heeft de bescheiden, soms onzekere Van Rappard het lastig met Vincents temperament, wat hij omschrijft als een 'hevige, fanatieke karakter'. Toch raken ze al snel bevriend en blijft hij Vincent schrijven, ook wanneer hij vertrokken is uit Brussel.

Van Rappard en Vincent schilderen allebei graag arbeiders en boeren. Van Rappard krijgt in 1885 van Vincent een litho naar de eerste versie van het schilderij De aardappeleters.

Door de groteske vormen en vreemde verhoudingen van de figuren, denkt Van Rappard dat het werk een grap is. Vincent is hierdoor diep gekwetst. Later schrijven ze elkaar wel weer, maar hun relatie is nooit helemaal hersteld.

Illustratie door Bart Vliegen

"Hij was niet makkelijk om mee om te gaan. Weinigen konden het bij hem en zijn fanatieke heftigheid uithouden."

— Anthon over Vincent

Sien Hoornik | Geliefde

In januari 1882 maakt voormalig prostituee Sien Hoornik kennis met Vincent. Ze krijgen gevoelens voor elkaar. Sien staat regelmatig model voor Vincent. Geen wonder, want met haar gehavende vertoning is zij precies het soort model uit de arbeidersklasse dat Vincent graag verbeeldt. Een jaar lang leeft Sien met haar twee kinderen samen met Vincent en vormen ze een gezin.

Sien en Vincent lijken dol op elkaar en de huiselijkheid bevalt hen goed. Toch is niet iedereen blij met Sien. Vincents vrienden en familie zien hem liever niet samen met Sien.

Al snel komt hun relatie op een dood spoor terecht, wanneer Vincent Siens familie ervan verdenkt haar tegen hem op te zetten. Hij vreest dat zij weer op het foute pad terechtkomt en de prostitutie weer opzoekt. Uiteindelijk blijft Sien achter, wanneer Vincent naar Drenthe vertrekt.

Illustratie door Bart Vliegen

"Het is een sterke en magtige emotie … als men naast de vrouw die men liefheeft gezeten heeft met een kindje bij zich in 't wiegje."

— Vincent over Sien

Paul Gauguin | Kunstenaarsvriend

Paul Gauguin leert Vincent in de laatste maanden van 1887 kennen, tijdens een door Vincent georganiseerde expositie in Parijs. Vincent zal Gauguin ook zijn tegengekomen in de galerie van Theo van Gogh en de twee kunstenaars ontwikkelen een prille vriendschap. Hij bezoekt Vincent in de herfst en winter van 1888 in Arles, waar ze hun tijd vooral samen schilderend doorbrengen.

Die samenwerking lijkt aanvankelijk goed te verlopen, maar toch gaat Gauguin al snel twijfelen. De twee kunstenaars verschillen niet alleen in hun ideeën over kunst, maar ook in hun persoonlijkheid.

De gemoederen lopen regelmatig hoog op, tot ze op 23 december zo'n ruzie krijgen dat Gauguin besluit een hotel te zoeken. Die nacht snijdt Vincent zijn oor af. Gauguin blijft hem na het 'oorincident' nog schrijven, maar ze zien elkaar nooit meer terug.

Illustratie door Bart Vliegen

"U weet dat hij voor mij een oprechte vriend was; en dat hij een kunstenaar was, een zeldzaam iets in ons tijdperk."

— Paul over Vincent

Paul Signac | Kunstenaarsvriend

Paul Signac leert Vincent kennen bij Père Tanguy in Parijs, waar ze beiden hun schilderbenodigdheden kochten. Paul is een aardige, sociale man die zo direct kan zijn dat het sommige mensen afschrikt. In zijn vriendschap met Vincent komt die karaktertrek hem echter goed van pas – want ook Vincent kan er natuurlijk ook wat van. De twee vinden elkaar sympathiek.

De band is niet alleen vriendschappelijk, ook op artistiek gebied liggen ze elkaar goed. Beiden interesseren zich in het neo-impressionisme en op aanraden van Signac experimenteert Vincent met het pointillisme. Als Vincent in februari 1889 in het ziekenhuis van Arles belandt, zoekt Signac hem op.

Paul ziet Vincent daarna niet meer, maar toch blijft Vincent in zijn gedachten. Wanneer hij in 1933 met zijn vrouw door de Provence toert, doet hij daarbij ook Arles aan. Bij die gelegenheid maakt hij een voorstelling van het Gele Huis, een gebaar dat hij twee jaar later herhaalt.

Illustratie door Bart Vliegen

"De beste troost, zo niet de enige remedie, is volgens mij nog steeds innige vriendschappen."

— Paul over Vincent

Marie Ginoux | Vriendin en model

Marie Ginoux ontmoet Vincent in Arles. Ze is, samen met haar man Joseph, eigenaar van het Café de la Gare. Daar huurt Vincent in 1888 enkele maanden een kamer.

Het echtpaar Ginoux bouwt een goede band op met Vincent als bijna-buurman en frequent bezoeker van hun drinkgelegenheid. Hij schildert hun café en portretteert Marie in de streekdracht van Arles.

Nadat Vincent mentale inzinkingen krijgt, willen de buurtbewoners hem weg hebben. Ze starten een petitie. Joseph tekent deze niet. Wel vertelt hij de politie eerlijk dat Vincent verward en onwenselijk gedrag heeft vertoond.

Het echtpaar Ginoux laat hem echter niet in de steek: ze slaan zijn werken en huisraad op als Vincent zich vrijwillig laat opnemen in de inrichting in Saint-Rémy.

Illustratie door Bart Vliegen

"Laat zo nu en dan eens van u horen, daar doet u ons een groot plezier mee."

— Marie over Vincent
Vincent van Gogh, Zelfportret, 1887. Van Gogh Museum, Amsterdam (Vincent van Gogh Stichting)
Vincent van Gogh, L’Arlésienne (Madame Ginoux), 1890. Galleria Nazionale d’Arte Moderna e Contemporanea, Rome
John Peter Russell, Vincent van Gogh, 1886, Van Gogh Museum, Amsterdam (Vincent van Gogh Foundation)

Van Gogh in Brabant

Naast deze tentoonstelling zijn er nog veel plekken in Brabant die herinneren aan het leven en werk van Vincent. Samen vertellen deze bijzondere locaties onder de naam Van Gogh Brabant over zijn levensreis.

Deze tijd is voor jou

Relaties zijn belangrijk voor iedereen. De mensen die dichtbij ons staan vormen ons. Daarom besteedde Vincent van Gogh naast schilderen veel tijd aan schrijven van brieven aan zijn intimi. Tegenwoordig communiceren we steeds korter en vluchtiger. Tijd is kostbaar. Geef jouw tijd daarom nu eens cadeau. Bezoek Van Goghs intimi en stuur een handgeschreven bericht aan iemand die een belangrijke rol speelt in jouw leven.

Veelgestelde vragen

Naar alle veelgestelde vragen
Bestel de catalogus

Thuis op je gemak verder lezen? Bij de tentoonstelling verschijnt een catalogus die het verhaal vertelt van Vincent van Gogh. De publicatie is te koop bij de (online) boekhandel en Museumshop. Ook leuk om cadeau te doen!

€ 34,95 Naar de site

Met dank aan

Tentoonstellingssponsor

Tentoonstellingspartners

Ontdek meer