Geweest
29 juni t/m 17 november 2019

Het gezicht van Gestel

Gijzelaars van Beekvliet 1942 – 1944, geschilderd door Karel van Veen

Op 4 en 5 mei 1942 werden 460 Nederlandse mannen opgepakt. De groep werd door de Duitse bezetter als gijzelaar in het Kleinseminarie Beekvliet in Sint-Michielsgestel opgesloten. De gijzelaars waren veelal vooraanstaande Nederlanders zoals latere Ministers-presidenten Willem Drees en Jan de Quay, musici Willem en Hendrik Andriessen en schrijver Simon Vestdijk. Ondanks een zekere mate van vrijheid lag het schrikbeeld van een mogelijke executie steeds op de loer. Een van de gijzelaars, schilder Karel van Veen (Rotterdam, 1898-1988), maakte tijdens zijn verblijf ongeveer 80 portretten van zijn lotgenoten.

Portretten van Gestel

De geportretteerden poseerden daarvoor enkele uren in zijn illegale atelier op de zolder van Beekvliet. De portretten waren klein van formaat en werden vaak tezamen met de vuile was in de zogenaamde waskistjes naar huis gestuurd. Aldaar vormde zo'n portret een grote troost voor de achtergebleven familieleden. In deze tentoonstelling geven de portretten de gebeurtenissen in Gestel een gezicht.

Karel van Veen, Jan de Quay, 1942-1944. Particuliere collectie
Foto Yvonne Keulaars

Over de tentoonstelling

Met de historische presentatie Het gezicht van Gestel toont Het Noordbrabants Museum het benarde verhaal van de gijzelaars van Beekvliet. Te zien zijn Van Veen's portretten, maar ook kaarten, foto's, brieven en objecten uit het dagelijks leven van de gijzelaars. Een saillant detail: Het Noordbrabants Museum is gevestigd in het voormalig gouvernementspaleis in 's-Hertogenbosch. Van 1946 tot 1959 was het de ambtswoning van voormalig gijzelaar en toenmalig commissaris van de Koningin Jan de Quay.

Foto Jan-Kees Steenman
Fotograaf onbekend, Luchtfoto Beekvliet, 1942. Collectie Brabants Historisch Informatie Centrum

Over Karel van Veen

Karel van Veen studeerde aan de Academie voor Beeldende Kunsten in Rotterdam. Hij was financieel onafhankelijk en na enkele langere verblijven in het buitenland vestigde hij zich met zijn vrouw Helena Praat in het dorpje Veerle. Daar ontwikkelde hij zich verder als schilder en via de contacten van zijn vader kreeg hij veel portret-opdrachten van vooraanstaande Rotterdammers. In 1942 belandde Van Veen, waarschijnlijk door zijn openlijk anti-Duitse houding, in gijzelaarskamp Beekvliet. Hier stond hij al snel bekend als een getalenteerd portretschilder en schilderde zo'n 80 portretten van zijn mede-gijzelaars.

Fotograaf onbekend, Karel van Veen schildert Jan de Quay, 1942-1943. Collectie Brabants Historisch Informatie Centrum

Schilder in Bergvliet

In 1942 belandde Van Veen, waarschijnlijk door zijn openlijk anti-Duitse houding, in gijzelaarskamp Beekvliet. Hier stond hij al snel bekend als een getalenteerd portretschilder en schilderde zo'n 80 portretten van zijn mede-gijzelaars. Hij weigerde de opdracht van de kampleiding om een portret van Hitler te schilderen aan de hand van foto's. Wel gaf hij zijn medegijzelaars les in portrettekenen en vervaardigde decorstukken voor toneeluitvoeringen. Na de bevrijding maakte Karel van Veen carrière als societyschilder. Hij sprak weinig over zijn tijd in Beekvliet.

"Alles bij elkaar genomen niet zo'n beroerd kamp, alleen kon je ieder moment worden doodgeschoten en daar wen je nooit aan."

— Karel van Veen

De Tweede Wereldoorlog

Het verhaal van de gijzelaars van Beekvliet maakt onderdeel uit van Brabant Remembers. In 2019 en 2020 worden op 75 locaties in Brabant 75 persoonlijke levensveranderende verhalen uit de Tweede Wereldoorlog verteld.

Ontdek meer