Het Noordbrabants Museum opent de deuren met niemand minder dan geniaal kunstenaar Salvador Dalí (1904-1989). Het is bekend: Dalí’s fantasie kende geen grenzen. Zijn leven was één groot, vaak provocerend optreden. De Catalaan stond graag in de schijnwerpers en genoot van de aandacht van de massa. Hij cultiveerde zijn uiterlijk, schitterde in magazines, trad op in talkshows en was veelvuldig in het nieuws. Daarnaast dook hij regelmatig op in zelfontworpen advertenties en reclamespots. Hiermee maakte hij zichzelf tot een wereldberoemd en onsterfelijk merk. Ontdek juist deze en andere vaak onderbelichte kanten van Dalí in de tentoonstelling Dalí - en niets anders. Te zien vanaf 11 juni in Het Noordbrabants Museum.
“Op mijn derde wilde ik kok worden. Op mijn vijfde wilde ik al Napoleon zijn. Sedertdien heeft mijn ambitie alleen maar steeds grotere vormen aangenomen, en tegenwoordig is het mijn streven om Salvador Dalí te worden, en niets anders.” — Salvador Dalí*
Niet alleen kunstenaar, maar ook een merk
Tijdens de tentoonstelling komt de bezoeker er door middel van Dalí’s tekeningen en illustraties, foto’s en ander materiaal achter hoe hij zich al op zeer jonge leeftijd ontwikkelde tot kunstenaar en hoe hij er alles aan deed om de aandacht op zichzelf te vestigen. En met succes. Zijn sprankelende humor, voorliefde voor erotiek, bewuste provocatie, opmerkelijke uitspraken en natuurlijk zijn markante snor vielen op. Deze unique selling points lijken tot in de puntjes uitgedacht. Hiermee bouwde hij doelbewust aan een merk én aan zijn eigen onsterfelijkheid.
Van Chupa Chups logo tot Vogue Cover
Advertenties voor nylonkousen van Bryans, aardolie van Shell en auto's van Datsun. Ontwerpen voor parfums, Chupa Chups lolly's, Vogue-covers en een asbak voor Air India... Dalí schroomde niet om zijn artistieke gaven aan te wenden voor de meest uiteenlopende commerciële opdrachten. Naast het product zette hij hiermee zichzelf ook in de schijnwerpers. In een televisiereclame wist hij dit mooi te verwoorden: "Alka Seltzer is a work of art. Truly one of a kind. Like Dalí". Aldus Dalí, die hier op een wel heel kunstzinnige manier aspirines aanprijst.
Robert Descharnes, Salvador Dalí en Gala op hun boot. Augustus 1959. © Descharnes & Descharnes sarl 2021 / Image Rights of Salvador Dalí reserved. Fundació Gala-Salvador Dalí, Figueres, 2021
Robert Descharnes, Salvador Dalí op de rotsen van Cap de Creus. Cadaqués, augustus 1959. © Descharnes & Descharnes sarl 2021
Intieme foto's van zijn leven
De veelzijdige tentoonstelling bevat behalve tekeningen, ontwerpen en objecten van uiteenlopende aard ook een niet eerder in Nederland getoonde selectie van 125 foto’s die een intiem kijkje bieden in het leven van de kunstenaar. De foto’s werden vervaardigd door de Franse fotograaf Robert P. Descharnes (1926-2014). Hij was 30 jaar bevriend met Dalí, fungeerde als zijn privésecretaris en was een van de weinige personen die heel dicht bij de kunstenaar heeft gestaan. De foto’s tonen Salvador Dalí - immer poserend - in en rond zijn bijzondere huis in Port Lligat en aan de kust nabij het Catalaanse Cadaqués: de kunstenaar aan het werk, in zijn vrije tijd met vrienden en uiteraard met zijn grote liefde Gala.
Bewerkt door Dalí
Zelden vertoond is de complete door Dalí in de jaren 70 bewerkte reeks Los Caprichos (de Grillen) van Francisco Goya. Deze aquatint-etsen maakte Goya eind 18de eeuw; ze bevatten een verlichte en satirische kritiek op de dwaasheden van de toenmalige Spaanse maatschappij. Kort na verschijning liet Goya de reeks uit de handel nemen uit angst voor vervolging. Dalí, groot bewonderaar, maakte exacte replica's van de oorspronkelijke zwart-wit prenten. Hij voegde op typisch Dalinese wijze, al associërend, gekleurde elementen toe en gaf hiermee deze reeks een surrealistische, in veel gevallen ook erotische lading.
* Bron: Alain Bosquet, Salvador Dali: In gesprek met een genie. Gerrit Komrij vert. (Amsterdam 1972)