Het Noordbrabants Museum is bijzonder verheugd om vanaf 15 januari 2024 zes maanden lang het werk Kop van een vrouw (1885) van Vincent van Gogh te kunnen tonen. Het schilderij geldt als topstuk in de Brabantse periode van Van Gogh en is sinds 2023 in het bezit van een Engelse verzamelaar. Model Gordina de Groot, is een van de personen die staat afgebeeld op De aardappeleters (1885). Ze was een boerendochter uit Nuenen en stond vaak model voor Van Gogh. De Brabantse Gordina is nu na 80 jaar weer even thuis. Kom snel kijken, want ze blijft maar kort. Wie eenmaal in haar ogen heeft gekeken vergeet haar blik nooit meer.
Snel naar:
Op de veiling
“In maart 2023 kwam deze Gordina van Van Gogh op de veiling. De schatting was dat het werk zou worden verkocht voor ongeveer 2 miljoen euro. Het Noordbrabants Museum heeft meegeboden maar werd als snel voorbijgestreefd. Eerst door een bieder uit China en later door een verzamelaar uit Londen. Het is uiteindelijk verkocht voor 5,5 miljoen pond..”
“Onze verslagenheid was groot toen dit topstuk aan onze neus voorbijging. We hebben de koper opgespoord en zijn bij hem op bezoek gegaan in Londen met de vraag of we het werk mochten kopen of lenen. Dat laatste lukte! Daarom hangt het nu vanaf 15 januari een half jaar in Het Noordbrabants Museum. Aldus Jacqueline Grandjean, directeur van Het Noordbrabants Museum .“Natuurlijk zou het geweldig zijn als we het werk toch nog zouden kunnen kopen, immers: alleen in Brabant heeft de diepe blik van Gordina échte betekenis voor mensen.”
De fraaie voorstelling met aandacht voor expressie, penseelvoering en kleuropbouw, de identiteit van het model, haar connectie met Van Gogh, de relatie met De aardappeleters en de inlijsting maken het tot een kunstwerk van zeer grote betekenis binnen het verhaal van de Brabantse Van Gogh periode waar het museum veel aandacht aan schenkt.
Gordina, favoriet model van Van Gogh
Vincent van Gogh vervaardigde Kop van een vrouw in Nuenen in maart-april 1885. In die periode schilderde Van Gogh deze vrouw vaker. Het model, Gordina, poseerde veel voor hem. Van Gogh en Gordina hadden een nauwe band. Toen zij als ongetrouwde vrouw zwanger bleek, werd Van Gogh zelfs onterecht als toekomstig vader gezien. Eind 1884-begin 1885 wilde Van Gogh oefenen met het schilderen van figuren om uiteindelijk een ingewikkelde compositie als De aardappeleters te kunnen maken. Hij schilderde daarom veel zogeheten ‘kopstudies’. Van alle mensen die model voor hem stonden, weten we van slechts één met zekerheid de naam: Gordina de Groot. Zij is, samen met haar familie, ook te zien op De aardappeleters. De sterke relatie met het meesterwerk uit zijn Brabantse tijd maakt het voor Het Noordbrabants Museum een belangrijk werk om de komende maanden te kunnen laten zien. Gordina vormt het gezicht van Brabantse boerenleven en Van Goghs Nuenense periode.
“Wat ik van mijn eigen werk denk is dat het schilderij van de boeren die aardappels eten, wat ik in Nuenen maakte, après tout het beste is dat ik maakte.” Vincent van Gogh, 1887
Uitdrukkingskracht
Voor Van Gogh was de weergave van expressie van het figuur in zijn kopstudies belangrijk. In dit krachtige werk wist Van Gogh de uitdrukking van Gordina goed en op intieme wijze te vangen. Haar zorgelijke blik verraadt het zware arbeidersleven. Van Gogh legde Gordina met een doeltreffende hand in afwisselende brede en fijne penseelstreken vast. Hoewel hij vooral aardetinten gebruikte, zijn ook groene en roze kleuren te ontdekken – Van Gogh paste hij zijn kennis van kleurtheorie toe.
Van Goghs in de collectie van Het Noordbrabants Museum
Het Noordbrabants Museum wil een overzicht kunnen bieden van Van Goghs Brabantse periode in de vaste opstelling Van Gogh in Brabant. Daartoe heeft het museum de afgelopen jaren de verzameling van werken van Van Gogh weten te versterken. De collectie bestaat uit: het schilderij Spittende Boerin uit de zomer van 1885 (1984), de aquarel De tuin van de pastorie te Nuenen uit oktober-november 1885 (2016), het schilderij Collse watermolen uit mei 1884 (2017), het schilderij Stilleven met flessen en schelp uit de herfst van 1884 (2018) en het schilderij Kop van een vrouw uit februari-maart 1885 (2020). Daarnaast toont het museum bruiklenen uit de collecties van Van Gogh Museum, Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, het Rijksmuseum en uit particulier bezit.