De in Brabant geboren en getogen kunstenaar Vincent van Gogh (1853-1890) heeft de laatste jaren een steeds prominentere plaats gekregen in Het Noordbrabants Museum. In maart jl. opende het museum een nieuwe en permanente presentatie waarin, aan de hand van inmiddels twaalf van zijn werken, de belangrijkste thema's uit zijn Brabantse periode worden belicht. Deze presentatie is nu tijdelijk verrijkt met het werk Knotberk uit de Kunstcollectie Van Lanschot Kempen. Van Lanschot Kempen is co-sponsor van Het Noordbrabants Museum.
Gedurende zijn hele werkzame leven tekende en schilderde Van Gogh landschappen, waarin bomen veelal een prominente plaats innamen. Hij bleek met name ook gefascineerd door de karakteristieken van afzonderlijke boomsoorten. Aanvankelijk waren dat vruchtbomen, wilgen, eiken en dennen, in Zuid-Frankrijk ook cipressen, ceders en olijfbomen. Met name geknotte bomen, zoals knotwilgen en knotberken met hun grillig opzij en omhoogstekende takken, hadden zijn belangstelling.
Vincent van Gogh, Knotberk, 1885. Foto Jan-Kees Steenman. Kunstcollectie Van Lanschot Kempen
Fascinatie voor geknotte bomen
Vincent tekende zijn eerste knotwilgen in Etten, waar hij in 1878 verschillende studies van de stammen vervaardigde. Tijdens zijn verblijf in Den Haag (1881-1883) zou hij vaker knotwilgen vastleggen. Naar het voorbeeld van Franse auteurs kende Van Gogh menselijke eigenschappen toe aan de natuur; het vastleggen van zulke markante bomen hielp hem bovendien bij het landschapstekenen. “Als men een knotwilg teekent als ware die een levend wezen, en dat is toch eigentlijk zoo, dan volgt de omgeving vanzelf betrekkelijk als men maar al zijn aandacht geconcentreerd heeft op dien bewusten boom en niet gerust heeft voor dat er iets van het leven in kwam.” [Vincent aan Theo, 12-15 oktober 1881] Van Gogh zou de fascinatie voor geknotte bomen zijn hele leven behouden. Het onderwerp komt in maar liefst twintig van zijn brieven ter sprake.
De enige plek in Brabant waar Van Goghs werk te zien is
Het Noordbrabants Museum is de enige plek in Brabant waar werken van Van Gogh te bewonderen zijn. Schilderijen, brieven, foto's, animaties en andere objecten vertellen over Van Goghs beginnend kunstenaarschap en over de verbondenheid met zijn geliefde Brabant. In het landschap en onder de bevolking van zijn geboortestreek vond hij zijn inspiratie en koos hij de thematiek waaraan hij zijn hele kunstenaarsleven trouw bleef: het boerenleven, het stilleven en de landelijke omgeving.
Digitaal bezoek
De presentatie Van Gogh in Brabant is ook digitaal bezoeken. De inmiddels vaste presentator van de online museumtour, Lucas De Man, vraagt met de nodige humor en onuitputtelijke nieuwsgierigheid onze conservator Helewise Berger alles over het leven van Van Gogh. De tour is gratis te bekijken via www.hnbm.nl/tour. Dit nieuwe bruikleen is in deze productie nog niet opgenomen.